Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç
YANGIN YÖNETMELİĞİ-2007
ELEKTRİK TESİSATI VE SİSTEMLERİ
Yeni Yangın Yönetmeliğinin yayınlanmasından itibaren olumlu ve olumsuz görüsleryayınlanmaya ve eski ile yeni yönetmeliğin karsılastırılması yapılmaya başlandı. Bu yazıda, elektrik tesisatı ve sistemlerini ele alınmakta, eski ve
yeni yönetmelik maddeleri karşılaştırılmaktadır.
1. Giriş
“Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik” 19.12.2007
günü resmi gazetenin 26735 sayılı nüshasında yayınlanarak yürürlüğe girdi ve
yangın güvenliği konusunda yeni bir dönem başladı. İstenilen seviyede bir yö-
netmelik olmadı ama bir önceki yönetmeliğe göre çok daha iyi olduğu söylenebilir.
Yönetmeliğin yayınlanmasından sonra ilk tepki, yeni yangın yönetmeliğinde okullarda ve müzelerde yangın alarm siteminin kaldırıldığı seklinde basında çıkan haber oldu. Oysa 2002 yönetmeliğinde okullarda, müzelerde,
kreslerde ve diğer eğitim kurumlarında yangın algılama dedektörleri zorunlu
değildi. Bazı kisiler bilgi eksikliğinden dolayı başını yanlış yönlendirmiş, eskiden hiç olmayan bir maddenin kaldırıldığı yalan haberiyle yangın gibi bir konuyu siyasi polemik konusu yapmışlardır. Bu şekildeki yalan haberler, yangın
algılama sistemi yapan ve satan kuruluşların zararına olmaktadır.
Algılama sistemleri, acil aydınlatma, alarm sistemleri, acil durum yönlendirmesi gibi konular yönetmeliğin 5.kısmında ele alınmıştır. Bu kısmında yer
alan ve “Elektrik Tesisatı ve Sistemleri”, Kuvvetli Akım Yönetmeliği ve Elektrik
İç Tesisat yönetmeliği” gibi yönetmeliklerde yer alan hususlar çıkartılarak ilgili
yönetmeliklere atıf yapılmış ve Avrupa Birliği normu olan TS-EN-54 referans
gösterilmiştir.
Tasarımla ilgili olarak yönetmeliğin getirdiği önemli bir husus bu yö-410
Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç
netmelikte bulunmayan hususlar ile ilgili kısımdır. Bu maddede, yönetmelikte
tanımlanmamış olan ve açıklık gereken hususlar hakkında, Türk Standartları, bu
standartların olmaması hâlinde ise, Avrupa Standartları esas alınacağı, Türk veya
Avrupa Standartlarında düzenlenmeyen hususlarda, uluslararası geçerliliği kabul
edilen standartlar da kullanılacağı belirtilmektedir.
2. Otomatik Algılama Sistemi
Yeni yönetmelikte algılama sisteminin özellikleri için Avrupa Birliği
normu esas alınarak yangın algılama sisteminin ve parçalarının TS EN 54’e
uygun olarak üretilmesi, tasarlanması, tesis edilmesi ve işletilmesi istenmiş-
tir.
Algılama sisteminin zorunlu olduğu binalar alan ve yükseklik kriterlerine göre sınırlandırılmıştır.
Otomatik yangın algılama ve uyarı sistemi, 2002 yönetmeliğinin 75.maddesinde;
w Tehlike sınıfı orta olan ve toplam kullanım alanı 1000 m²’yi geçen binalarda,
w İkamet amaçlı binalar dısındaki tüm yüksek binalarda,
w Yapı yüksekliği 51.50 m’den fazla olan apartman binalarında,
w Oteller, moteller, yatakhaneler misafirhaneler, hastaneler, huzur evleri,
pansiyonlar ve benzeri bütün yatılan yerlerde,
zorunlu tutuluyordu. Yine eski yönetmeliğin 19.maddesinde, konutlar, ibadethaneler, hastaneler, okullar, kütüphaneler müzeler, bürolar, restoran oturma
alanları, tiyatro, oditoryum ve benzeri yerler düsük tehlike sınıfında gösteriliyordu. Yani eski yönetmelikte düsük tehlike sınıfında olan ibadethanelerde,
okullarda, kütüphanelerde, müzelerde, bürolarda, restoran oturma alanlarında, tiyatrolarda, oditoryumlarda ve benzeri yerlerde dedektör zorunluluğu
yoktu.
Yeni yönetmeliğin 75. maddesinin 5. alt baslığında, Ek-7’de belirtilen
binalardaki bütün mahallere TS EN 54-14’e göre algılayıcılar yerlestirileceği
belirtilmektedir. EK-7’de verilen yükseklik ve alan değerlerinden herhangi biri
verilen değeri asarsa algılama sistemi zorunludur.
Eski yönetmelikte, okullarda, kütüphanelerde, müzelerde, bürolarda,
restoran oturma alanlarında, tiyatrolarda, oditoryumlarda ve benzeri yerlerde
dedektör zorunluluğu yokken yeni yönetmelikte yüksekliği bir katlı olsa bile
toplam kapalı alanı 5000 m²’den büyük olan okullarda, bürolarda, müzelerde ve
içerisinde eğlence yeri bulunan 2000 m²’den büyük binalarda algılama sistemi 411
Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç
zorunlu tutulmuştur. Orta tehlike sınıfı binalar için eski yönetmelikte sadece
alan sınırlaması getirilirken, yeni yönetmelikte alanı 1000 m²’den küçük olsa
bile birçok mahal için dört katı geçmişse otomatik algılama sistemi istenmektedir.
Diğer taraftan, eski yönetmelikte, oteller, moteller, yatakhaneler misafirhaneler, hastaneler, huzur evleri, pansiyonlar ve benzeri bütün yatılan yerlerde
alan ve kat sınırlaması bulunmazken, yeni yönetmelikte yatılan yerler konusunda
geriye gidilmiş ve iki kattan yüksek olan veya 1000 m²’den büyük olan yurtlarda,
otellerde, pansiyonlarda, hastanelerde ve konutlar harici bütün yatılan yerlerde
mecburi tutulmuştur.
Tüm bunların ötesinde yönetmeliğin 161. maddesinde “Mevcut yapılarda algılama ve uyarı sistemi için 75. maddede belirtilen hükümler uygulanır”
denilmektedir. Yani algılama sistemi mevcut binalar için de gerekli olmakta ve
yapımı için bir yıl süre tanınmaktadır.
Yeni ve eski yönetmelik algılama sistemleri bakımından karsılastı-
rıldığında yeni yönetmelikte algılama sistemi zorunluluğu getirilen binaların
çok daha genişletildiği ve eski yönetmelikten daha ileride olduğu söylenebilir.
Elbette yeni yönetmeliğin elektrik tesisatı ve sistemleri bölümünde
bazı maddelerin genisletilmesi ve bazı düzeltmelerinin yapılması gerekir.
Ama, eski yönetmelikte olmadığı halde okullardan, müzelerden, bü-
rolardan ve benzeri yerlerden algılama sistemi zorunluluğunun kaldırıldığı
söyleyenlerin ya bilgi yoktur ya da vicdanı. Yangın güvenliğini maddi çıkar
konusu yapılmasının ve siyasete alet edilmesinin kimseye yararı olmaz.
3. Elektrik İç Tesisatı
Yeni yönetmelikte, her türlü binada elektrik iç tesisatı, koruma teçhizatı,
kısa devre hesapları, yalıtım malzemeleri, bağlantı ve tespit elemanları, uzatma
kabloları, elektrik tesisat projeleri ve kuvvetli akım tesisatı; Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliğine, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğine, Elektrik
Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğine ve ilgili diğer yönetmeliklere ve standartlara uygun olarak tesis edileceği belirtilmiştir.
Yapılan istatistiklere göre yüksek binalarda yangınların yayılmasının ana
nedeni elektrik saftlarıdır. İsletmecilerden gelen sikayetlerin çoğunlunda da, ofis
olarak kullanılan binalarda, katların kullanım amacının değismesi nedeniyle yeni
kabloların çekilerek kapatılan kat aralarının açılması ve katlar arası açık olan saft 412
Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç
içerisinde çok sayıda kablonun birikerek risk oluşturmasıdır. Yeni yönetmelikte,
yapı yüksekliği 51.50 m’den fazla olan binalarda saft içinde busbar sisteminin
bulunması zorunluluğu getirilmiştir.
Kuskusuz tartısılacak bir maddedir ve konutlar için gerekli olmadığı söylenebilir. Bununla beraber, kat sayısının 18 olan binalar busbar sisteminin zorunlu olduğu düşünüldüğünde fazla kısıtlama olmadığı söylenebilir.
4. Yangın Uyarı Butonları
Eski yönetmeliğin 75. maddesinde yangın uyarı butonlarının yerlesimi,
bir kattaki her hangi bir noktadan o kattaki her hangi bir yangın uyarı butonuna
yatay erisim uzaklığı 50 m’yi geçmeyecek şekilde düzenlenecek denilirken, bu
mesafe yeni yönetmelikte 60 m yapılmıştır. Bunun nedeni, merdivenler arası mesafe en fazla 120 m alındığı ve alarm butonlarının kaçış merdivenlerinin girişine
konulması gerektiğindendir.
Kuskusuz, bu asılmaması gereken en çok mesafe olduğundan, merdivenler arası mesafenin daha kısa olduğu mahallerde butonlar arası mesafenin de kısa
tutulması gerekecektir.
Yeni yönetmelikte, konutlar dahil bütün yüksek binalarda, konut harici
kat alanı 400 m² den fazla olan iki katlı binalarda ve kat sayısı dörtten fazla olan
bütün binalarda uyarı butonları zorunlu kılınmıştır.
5. Acil Durum Aydınlatması
Eski yönetmelikte olduğu gibi yeni yönetmelikte de, bütün kaçıs yolları, toplanma için kullanılan yerler, asansör ve yürüyen merdivenler, yüksek risk
oluşturan hareketli makineler ve kimyasal maddeler bulunan atölye ve laboratuarlar, elektrik dağıtım ve jeneratör odaları, merkezi batarya ünitesi odaları, pompa
istasyonları, ilk yardım ve emniyet ekipmanının bulunduğu yerler, yangın uyarı
butonları, yangın dolapları kapalı otoparklar ve benzeri bölümlerde, acil durum
aydınlatması yapılacaktır.
Eski yönetmelikte, birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde, belirtilen bu yerlerin hepsinde acil aydınlatma cihazlarının bataryalı olması istenirken
yeni yönetmelikte sadece kaçış koridorları ve merdivenlerinde acil aydınlatma
cihazlarının kendinden bataryalı olması zorunlu tutulmuştur. Kaçış koridorları ve
merdivenleri haricindeki yerlerde acil aydınlatma cihazları merkezi bataryadan
veya jeneratörden beslenebilmektedir.413
Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç
6. Acil Durum Yönlendirmesi
Acil durum yönlendirilmesi bölümünde fazla bir değişiklik yapılmamış-
tır. Yönlendirme işaretleri; yesil zemin üzerine beyaz olarak, ilgili yönetmelik ve
standartlara uygun sembolleri ve normal zamanlarda kullanılacak, çıkışlar için
“ÇIKIS” acil durumlarda kullanılacak çıkıslar için ise, “ACİL ÇIKIŞ” yazısını
ihtiva edeceği belirtilmektedir.
Diğer taraftan işaretlerin göz hizasında olması için yerden 200 cm ilâ 240
cm yüksekliğe yerlestirilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
7. Sesli Ve Isıklı Uyarı Cihazları
Sesli uyarı sistemiyle ilgili olarak, eski yönetmelikte, yatak sayısı 200’den
fazla olan otel, motel ve yatakhaneler ile yüksekliği 51.50 m’yi geçen konut harici tüm binalarda anons sistemi zorunlu tutuluyordu. Bu konuda en önemli de-
ğisiklik, yeni yönetmelikte bunlara ilave olarak yapı insaat alanı 5000 m²’den
büyük olan veya toplam kullanıcı sayısı 1000 kişiyi asan topluma açık binalarda,
alısveris merkezlerinde, süper marketlerde, endüstri tesislerinde ve benzeri binalarda anons sisteminin zorunlu tutulmasıdır.
Diğer taraftan, eski yönetmelikte yüksekliği 51.50 m’den fazla olan konut
harici bütün binalarda anons sistemi mecburi tutulurken yeni yönetmelikte yüksekliği
51.50 m’yi geçen konutlar dahil bütün binalarda anons sistemi mecburi tutulmuştur.
8. Sonuç
Yeni yangın yönetmeliğinde, elektrik tesisatı ve sistemleri ile ilgili diğer
yönetmeliklerde olan hususlar çıkarılarak ilgili diğer yönetmeliklere atıfta bulunulmustur. Elektrik Tesisatı Yönetmeliğinde, Kuvvetli Akım Yönetmeliğinde
veya Elektrik İç Tesisat Yönetmeliğinde yapılacak değisiklikler doğrudan yangın
yönetmeliğini etkileyecek, ilave edilen yeni teknolojiler ve çağdaş kurallar yangın yönetmeliğine de geçirilmiş olacaktır.
Yeni yönetmeliğin kusursuz olduğu söylenemez. Yeni yönetmelikte de eksiklikler ve hatalar var ama eskisine göre daha az. Yönetmeliğin uygulamasının
takip edilmesi, uygulama ve isletme sartlarının değerlendirilmesi ve yenilenmesi
gerekir. Binalarda yangın güvenliğinin sağlanması için yönetmeliklerin ve standartların çıkartılması yeterli olmaz. Halkın yangın güvenliği konusunda bilinçlendirilmesi ve bina sahiplerinin algılama sistemini kendilerinin istemesi için eğitilmesi
gerekir. Bunun için algılama ve uyarı cihazlarını satan ve tesisatını kuran firmaların
halkı eğitecek programlar yapmalıdır. Ne yazık ki ülkemizde bunu göremiyoruz.
Hocamızında makalesinde belirttiği üzere eğitim ve tatbikat uygulamalarımız gün geçtikçe talep görmekte ve gelişmektedir.